با نگاه به مواضع آمریکا در قبال قیامهای مردمی منطقه می توان گفت که ایالات متحده برخورد دوگانه ای در قبال خیزش مردم در پیش گرفته، بطوری که در برابر کشتار مردم بی دفاع بحرین تنها سکوت کرده، اما در عین حال در لیبی در پی لشکرکشی و گسترش حملات هوایی خود به بهانه جلوگیری از کشتار غیرنظامیان است.
هم اکنون این سوال مطرح است که دلایل تفاوت دیدگاه غربی ها در قبال بحرین و لیبی چیست؟ در پاسخ به این سوال باید گفت که "منافع" به ویژه منافع نفتی اولین دلیل اقدام غرب است، زیرا لیبی دارای ذخایر عظیم نفتی بوده و غرب تلاش می کند تا جریان خروج نفت به خارج از کشور را حفظ کرده و مانع بالارفتن قیمت آن شود.
از سوی دیگر از دیگر دلایل تفاوت دیدگاه ها می توان به موقعیت استراتژیک بحرین در خلیج فارس اشاره کرد، زیرا آمریکا ناوگان پنجم خود را در این کشور مستقر کرده و این تنها به دلیل امن بودن این منطقه و دوری آن از تندروی های سنی ها است و سالهاست که نیروهای این کشور از نزدیک با شیعیان بحرین همسایگی دارند. اما یک مسئله بغرنج در این باره وجود دارد و آن همنوایی شیعیان بحرین و سمپاتی آنها با اندیشه های انقلاب اسلامی در ایران است اما به نظر می رسد آمریکایی ها بر آن هستند تا برای تعامل با این اندیشه از مدل عراق و مجلس اعلا بهره ببرند. این کار می تواند در رایزنی های پیش از پایان حرکت بویژه با تعامل با قدرت های منطقه عملی شود که این امر نخستین امکانی که به آمریکا خواهد داد ممانعت از غرق شدن ناوگان پنجم خواهد بود.
از سوی دیگر غربی ها نگرانند که اگر قیام مردم بحرین به پیروزی برسد دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله امارات، قطر و عمان دست به قیام می زنند و خواستار ایجاد اصلاحات در کشور می شوند که برای غربی ها تبعاتی را در پی دارد و برای آنها نگران کننده است.
دکتر "حسن لاسجردی" کارشناس امور بین الملل نیز اولین دلیل تفاوت دیدگاه غربی ها را در بحرین و لیبی از منظر ایجاد تغییرات و مدیریت خواند و گفت: غربی ها در حال حاضر به دنبال تغییر در ساختار قدرت در خاورمیانه هستند و با توجه به برنامه آنها در سال 2020 به گونه ای تلاش می کنند تا این زمان موضوع مدیریت نظام بین الملل به یک ساختار جدید برسد، بنابراین کلیه اقدامات در منطقه استراتژیک خاورمیانه انجام می شود و در راستای مدیریت جهانی است، لذا با تغییر در سیستم حکومت های عمودی (همانند حکومت های پادشاهی) و همچنین با روی کار آمدن حکومت های میانه رو تلاش می کنند تا مدل مدیریت در آینده را راحت تر انجام دهند.
وی افزود: دومین دلیل در سوابق حاکمیتی و نوع تعامل آن رهبر یا دولتمرد با نظام بین الملل است که هرچه حاکمان کشورها در معرض تغییر با نظام بین الملل همراه تر باشند، به همان اندازه فشار خارجی و تحکم بیرونی برای تغییر کمتر خواهد بود به همین دلیل در بحرین که انعطاف بیشتری نسبت به معمر قذافی در تعاملات بین المللی به ویژه در رابطه با کشورهای غربی دارد، شاهد فشار کمتری هستیم.
| موضوع نفت، حضور ناوگان پنجم آمریکا در بحرین، تلاش برای ایجاد تغییرات در ساختار قدرت در خاورمیانه، نوع تعامل دولتمردان با نظام بین الملل، اقلیم جمعیتی و نگرانی از سرایت قیام ها در دیگر کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله دلایل مهم در تفاوت دیدگاه غربی ها در قبال قیام مردم لیبی و بحرین است. |
در حقیقت رژیم آل خلیفه همواره تابع محض آمریکا بوده و همیشه به سخنان دولتمردان این کشور گوش داده و رابطه خوبی را با رژیم صهیونیستی دارد اما معمر قذافی چنین رابطه ای را با این رژیم حداقل به طور آشکار ندارد.
لاسجردی تاکید کرد: اقلیم جمعیتی به عنوان نکته دیگر در تصمیمات نیروهای غربی مهم است، به این معنا که کشور مورد تهاجم از نظر ایجاد تفکر و دیدگاه های جدید فکری تا چه حد دارای تنوع دیدگاه است. به طور مثال در کشوری همانند لیبی که مبارزان بزرگی مانند "عمر مختار" و همچنین نخبگان شمال آفریقا در تحولات منطقه تاثیرگذار هستند، بیشتر مورد توجه نیروهای مهاجم هستند اما از طرفی دیگر در بحرین با توجه به تناقض دیدگاه های حاکمیت با مردم و همچنین ساختار حاکمیت و دیدگاه های فکری مربوط به حکومت شاهد مکاتب و تنوع دیدگاهها و اندیشه های جدید کمتری هستیم.
این کارشناس امور بین الملل گفت: البته تفاوت دیدگاهی در جهان غرب میان آمریکا و اروپا و رقابت پنهانی میان آنها وجود دارد که از معجون صلح و امنیت، آمریکایی ها معتقد به اولویت صلح و سپس بروز امنیت هستند اما اروپایی ها بر این باورند هرکجا امنیت برقرار شود صلح به تبع آن استقلال پیدا می کند به همین جهت در بسیاری از موارد شاهد این نوع کشاکش میان جهان غرب و رفتار متفاوت آن در قبال حوادث هستیم.
.................................
نگارش: معصومه زارع
نظر شما